အမ်ားဆံုးျပႆနာေပးတဲ႔ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါ

အူအတက္ေရာင္ ေရာဂါနွင္႔ ပါတ္သက္ၿပီး သိသင္႔ သိထိုက္ေသာ အရာမ်ားကို အေမးအေျဖျဖင္႔ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါသည္။

ေမး ။ ။ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါဆိုတာ ေသခ်ာသြားၿပီဆိုရင္ ဘာလုပ္ေပးသင္႔ပါသလဲ။

  ေျဖ ။ ။ ေရာဂါရာဇဝင္ ေမးျမန္းၿပီးလူနာကို စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိရမႈေတြနဲ႔ မလံုေလာက္ေသးတဲ့အခါမွာေတာ့ ဓာတ္ခြဲ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ၊ ပံုရိပ္ေဖာ္ စမ္းသပ္မႈစတာေတြ ျပဳလုပ္ေပးရပါတယ္။ ဓာတ္ခြဲခန္း ေသြးစစ္ေဆးမႈမွာေတာ့ Complete Picture ေခၚတဲ့ေသြးရဲ႕ ေဟမိုဂလိုဘင္ရာခိုင္ႏႈန္း ( Haemoglobin Percent )၊ ေသြးျဖဴဥစုစုေပါင္း အေရအတြက္နဲ႔ ေသြးျဖဴဥအမ်ိဳးအစားအလိုက္ အေရအတြက္အျပင္ ေသြးမႊားဥအေရအတြက္ကိုပါ စစ္ေဆးရပါတယ္။ ေဟမိုဂလိုဘင္ရာခိုင္ႏႈန္းကိုၾကည့္ၿပီး လူနာရဲ႕ ေသြးအားျပည့္ဝမႈအေျခအေနကို သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမွ ခြဲစိတ္မႈကို ခံႏိုင္ရည္ရွိ၊ မရွိ ခန္႔မွန္းႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥ စုစုေပါင္း အေရအတြက္ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခု ေရာင္ရမ္းေနပါက ပံုမွန္ပမာဏ ထက္ မ်ားေနတတ္ပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥ အမ်ိဳးအစား အလိုက္ စစ္ေဆးမႈကေတာ့ ႐ုတ္ျခည္း ေရာင္ရမ္းမႈျဖစ္တာလား၊ နာတာရွည္ ေရာင္ရမ္းမႈလားဆိုတာ ခြဲျခားဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုတ္ျခည္း အူအတက္ေရာင္ေရာဂါမွာေတာ့ ေသြးျဖဴဥစုစုေပါင္း ပမာဏဟာ မ်ားေနသလို Neutrophil ဆိုတဲ့ ေသြးျဖဴဥအမ်ိဳးအစားရဲ႕ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ပိုမ်ားေနတတ္တာမို႔ ထိုလူနာဟာ အူအတက္ေရာင္ ရမ္းမႈေရာဂါျဖစ္ေနၿပီဆိုတာ အခြင့္အလမ္းမ်ားေနပါတယ္။ ဝမ္းဗိုက္ကို အာလ္ထရာေဆာင္း ဓာတ္မွန္႐ိုက္ စမ္းသပ္မႈမွာေတာ့ စက္နဲ႔ စမ္းသပ္သူရဲ႕ အရည္အေသြးေပၚလိုက္ၿပီး အူအတက္ေရာင္ရမ္းမႈရွိ၊ မရွိကို ေသခ်ာစြာ သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီစမ္းသပ္မႈ တစ္မ်ိဳးတည္းနဲ႔ေတာ့ အတည္ယူလို႔မရဘဲ လူနာရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာ၊ အေျခအေနေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္ရမွာျဖစ္ပါ ဝမ္းဗိုက္ကို ဓာတ္မွန္႐ိုက္ၾကည့္ရာမွာေတာ့ အူအတက္ဝန္းက်င္က အူေတြဟာ ေရာင္ရမ္းမႈအရွိန္ေၾကာင့္ ေကာင္းစြာအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ဘဲ ေဖာင္းကားလာျခင္း ( Local lleus ) ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အထက္ပါ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြက ေရာဂါျဖစ္ေၾကာင္း ညႊန္ျပေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ အူအတက္ ႐ုတ္ျခည္းေရာင္ရမ္းမႈ ေရာဂါျဖစ္ဖို႔ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ေသခ်ာသေလာက္ရွိပါတယ္။ ရာႏႈန္းျပည့္ေသခ်ာၿပီလို႔ မေဖာ္ျပတာကေတာ့ ေဆးပညာေလာကမွာ ရာႏႈန္းျပည့္ မွန္တယ္၊ မွားတယ္ဆိုတာ အလြန္ရွားပါးလွလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။  

ေမး ။ ။ အဲဒီလို စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ၿပီးေသာ္လည္း အူအတက္ေရာင္ေရာဂါမွန္း မေသခ်ာေသးပါက သမားေတာ္အေနနဲ႔ ဘာလုပ္ေပးသင္႔ပါသလဲ။

ေျဖ ။ ။ အျခား ဆင္တူယိုးမွား ေရာဂါေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ေရာဂါလကၡဏာေတြ မေပၚလာေသးတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ စာေရးသူ အေနနဲ႔ကေတာ့ Watch and Proceed မူကိုက်င့္သံုးပါတယ္။ ဒါကဘာလဲဆိုေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ထပ္ေပၚလာသလား၊ ေပ်ာက္သြားသလားဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္စစ္ေဆးပါတယ္။ ေရာဂါသက္သာ ေကာင္းမြန္သြားပါက လူနာလည္း စိတ္ခ်မ္းသာၿပီး၊ မိမိလည္းအလုပ္သက္သာသြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိမိမွာေတာ့ 

 တာဝန္ပိုႀကီးၿပီး လူနာရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာအေျခအေနေတြကို မၾကာခဏ စစ္ေဆးေနဖို႔ေတာ့ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွ ေရာဂါအေျခအေန ဆိုးလာတဲ့အခါ အခ်ိန္မီ အႏၱရာယ္မမ်ားခင္ ခြဲစိတ္ ႏိုင္မွာျဖစ္သလို အျခားေရာဂါလကၡဏာေတြ ထပ္ေပၚလာတဲ့အခါဆိုရင္လည္း ဘာေရာဂါဆိုတာ ပိုၿပီးတိတိက်က် ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမူက Wait and See နဲ႔ မတူပါဘူး။ အဲဒါက “ေစာင့္ၾကည့္”တာေပါ့ဆိုတာပါပဲ။ ျပန္ျပန္ၿပီး အခါခါ စစ္ေဆးမႈေတြ မပါသလို ဘယ္ေတာ့ ခြဲစိတ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ တယ္၊ မဆံုးျဖတ္ဘူးဆိုတာ မပါပါဘူး။ စာေရးသူတို႔ ငယ္စဥ္က ဆရာသမားေတြက မွတ္မိလြယ္ေအာင္ သင္ေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္မူတစ္ခုကေတာ့ “open and see” ဆိုတဲ့ မေသခ်ာရင္ ဗိုက္ဖြင့္ၾကည့္ေပါ့ ဆိုတာပါပဲ။ ဒါကေတာ့ သိပ္အလုပ္မ်ားတဲ့သူေတြအတြက္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခြဲစိတ္ဖို႔မလိုတဲ့သူကို ခြဲစိတ္မိပါက မိမိအေနနဲ႔ စိတ္ပူေနရၿပီး မၾကာခဏ သြားစမ္းသပ္ရတာ မလုပ္ရေပမယ့္ လူနာအေနနဲ႔ေတာ့ အေတာ္ေလး ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြက ခြဲေတာ့ခြဲတယ္၊ ေရာဂါလည္းမေပ်ာက္ဘူးဆိုကာမေက်မနပ္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ Open and See Policy ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ “ Watch and Proceed” လုပ္ရင္ေတာ့ လူနာရဲ႕ ေရာဂါ အေျခအေန ေျပာင္းလဲေနတာကို အခ်ိန္ နဲ႔တစ္ေျပးညီ သိရွိႏိုင္ၿပီး ခြဲစိတ္ဖို႔လို၊ မလိုကိုလည္း အခ်ိန္မီ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သမားေတာ္အေနနဲ႔ေတာ့ တကူးတက အပင္ပန္းခံၿပီး လူနာကို မၾကာခဏ စစ္ေဆးေနဖို႔ေတာ့ လိုအပ္လွပါတယ္။ အဲဒီလို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွပဲ လူနာအေျခအေန တစ္ခုခုေျပာင္းလဲတာနဲ႔ သိရွိၿပီး အေျခအေနမလြန္မီ အႏၱရာယ္နည္းနည္းနဲ႔ ေအာင္ျမင္စြာ ခြဲစိတ္ကုသေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြမွာေတာ့ ေဆးဝါးနဲ႔ ကုသရင္း ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းသက္သာသြားလို႔ ခြဲစိတ္ဖို႔ မလိုဘဲလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ေမး ။ ။ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ ဆင္တူယိုးမွားေရာဂါေတြေကာ ရွိပါသလား။

ေျဖ ။ ။ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါဟာ ႐ုတ္ျခည္းဗိုက္နာလာလို႔ ခြဲစိတ္ဖယ္ရွားကုသမႈ အမ်ားဆံုးလုပ္ေပးရတဲ့ ေရာဂါျဖစ္သလို ဆင္တူယိုးမွား ေရာဂါေတြကလည္း မ်ားျပားလွပါတယ္။ မခြဲစိတ္သင့္တဲ့ ဆင္တူယိုးမွား ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေနတာကို ခြဲစိတ္မိရင္ေတာ့ လူနာအတြက္ အက်ိဳးမရွိဘဲ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဒုကၡျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္စမွာ အစာမေၾကတဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာေတြျဖစ္တတ္လို႕ အစာအိမ္အတြင္း အေျမွးပါးေရာင္ရမ္းတဲ့ Gastritis ေရာဂါ၊ အူလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္း ေရာင္ရမ္းတဲ့ ( Duodenitis ေရာဂါ၊ အထက္လွန္ေအာက္ေလွ်ာ ( Gastroenteritis)၊ အူမႀကီးေရာင္ေရာဂါ ( Colitis)၊ အူေတြကို ေနာက္ေက်ာနဲ႔ ဆက္သြယ္ေပးထားတဲ့ အဆီျပင္ထဲက အဆီရည္က်ိတ္ေတြ ေရာင္ရမ္းတဲ့ (Mesenteric Adenitis)ေရာဂါေတြနဲ႔ မွားယြင္းတတ္ပါတယ္။ ေရယုန္ေရာဂါ၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ၊ အသည္းေရာင္ေရာဂါေတြမွာလည္း အူအတက္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ ဆင္တူတဲ့ ေဝဒနာလကၡဏာေတြ ေပၚတတ္ပါတယ္။ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါ အျပင္းအထန္နာလာတဲ႔အခါ မွာေတာ့ မုန္႔ခ်ိဳအိတ္ေရာင္ေရာဂါ၊ သည္းေျခအိတ္ေရာင္ေရာဂါ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေက်ာက္တည္ေရာဂါ၊ အူေတြရဲ႕ ေသြးေၾကာအတြင္း ေသြးခဲတဲ့ Mesenteric Thrombosis ေရာဂါဝမ္းဗိုက္အတြင္း အူလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔တဲ့ Intestinal Obstruction ေရာဂါေတြနဲ႔ ေဝွးေစ့၊ ေဝွးေစ့အညႇာ ( Spermatic Cord) ေတြ ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အူကြ်ံက်ေရာဂါ (Hernia) ေတြမွာလည္း အူအတက္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ ဆင္တူယိုးမွား လကၡဏာေတြ ေပၚတတ္ပါတယ္။ ရင္ေခါင္းထဲမွာ ရွိတဲ႔အဆုတ္ ဒါမွမဟုတ္ အဆုတ္အေျမႇးပါးေတြ ေရာင္ရမ္းေနပါကလည္း ဝမ္းဗိုက္ညာဘက္မွာပါ နာၿပီး အူအတက္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ မွားတတ္ပါတယ္။ အမ်ိိဳဳးသမီီးးေတြမွာေတာ႔ တင္ပါးဆံု႐ိုးကြင္းအတြင္းရွိ သားဥျြပန္ ေရာင္ရမ္း ( Salpingitis ) ျခင္း၊ သားဥျြပန္သေႏၶသားတည္ျခင္း ( Ectopic Pregnancy)၊ သားဥအိမ္အရည္ အိတ္ ( Ovarian Cyst) နဲ႔ သားအိမ္ အလံုးအဖုေတြ လိမ္က်စ္ျခင္း ( Pedunculated Fibroid)၊ မမ်ိဳးပြား လိင္အဂၤါမ်ား ေရာင္ရမ္းျခင္းနဲ႔ Pelvic Inflammatory Disease တို႔ကိုလည္း ႐ုတ္ျခည္း အူအတက္ေရာင္ရမ္းျခင္းနဲ႔ မွားတတ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ ဆင္တူတဲ့ အျခားေရာဂါ ေတြကလည္း မ်ားျပားလို႔ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ခြဲျခားႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဒီေရာဂါေတြအေၾကာင္းလည္း ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ သိထားဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ ဝမ္းဗိုက္ညာဘက္ေအာက္ပိုင္း နာပါက အူအတက္ေရာင္တာပဲလို႔ ေယဘုယ် ေျပာၾကေပမယ့္ အားလံုးေတာ့ မမွန္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ ယခု ဆင္တူယိုးမွား ေရာဂါတခ်ိဳ႕ကို တင္ျပျခင္းျဖင့္ စာ႐ႈသူမ်ား သတိထားေစခ်င္ပါတယ္။

ေမး ။ ။ ဒီဆင္တူယိုးမွားေရာဂါေတြနဲ႔ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါကို ဘယ္လိုခြဲျခားသိနုိင္ပါသလဲ။

ေျဖ ။ ။ ေရာဂါရာဇဝင္နဲ႔ ခံစားရမႈေဝဒနာကို အေသးစိတ္ ဂဃနဏေမးျခင္း၊ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ စမ္းသပ္ၾကည့္ ႐ႈစစ္ေဆးျခင္း (လိုအပ္ပါက စအိုအတြင္း လက္ညႇိဳးထည့္ကာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္း) နဲ႔ တင္ျပခဲ့တဲ့ ေရာဂါ ရွာေဖြေရး ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ျခင္း၊ အသံလိႈင္းနဲ႔ စစ္ေဆးျခင္း၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္စစ္ေဆးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္မွာ ဆင္တူယိုးမွားေရာဂါမ်ားႏွင့္ ႐ုတ္ျခည္းအူအတက္ ေရာင္ရမ္းေသာ ေရာဂါမ်ားကို ခြဲျခား သိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအပတ္မွာေတာ့ ဒီမွာ ေခတၲရပ္နားၿပီး ေနာက္အပတ္မွာ ဒီအူအတက္ေရာင္ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါမ်ား ကုသေပးမႈမ်ား၊ ဘယ္ေတာ့၌ ခြဲစိတ္ဖို႔ သင့္၊ မသင့္ စတာေတြကို အနည္းငယ္ အေသးစိတ္ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးတင္ျပပါမည္။

ဧဒင္ဥယ်ာဥ္မွျပန္လည္မွ်ေဝပါသည္